A Wien HHStA, MEA RTA 8/Konv. 1, fol. 495r–496v1 (Kop.); DV: Romanorum regiae Mtis et imperatoriae Mtis oratoris et commissariorum responsum in causa ducis Juliacensis.

B Duisburg LAV NRW R, Jülich-Berg II 2752, fol. 232r–234av (Kop.); DV fol. 234av: Scriptum regium statibus imperii perlectum et non exhibitum 9. Aprilis.

Sacra Romanorum, Hungariae, Bohemiaeque regia Mtas, dominus noster clementissimus, una cum sacramae imperatoriae Mtis oratore generale aliisque commissariis clementer et perbenigne audiverunt propositionem nomine statuum et ordinum sacri imperii hesterno vespere2 sibi factam [Nr. 220], persuadentium nimirum pacem et concordiam intra Romani imperii nationisque Germanicae viscera imprimis conciliandam firmandamque, qua scilicet obtenta coniunctis viribus hosti communi et rectius et constantius resisti queat, hac nempe ratione sacrae Mti regiae supplicando, ut una cum domino caesareo oratore reliquisque dominis commissariis eas inire velint rationes quibus pernitiosum illud bellum inter sermam dominam reginam Mariam viduam et illmum ducem Clivensem nuper motum quamprimum amicabili compositione transigatur. Idque statuum arbitratu facile fieri posse, si huius dissidii amicabilis tractatus et compositio ad status et ordines imperii communiter vel aliquos ex eis separatim reyciatur et interim ab armis utrinque cessetur.

Ad quam statuum propositionem sacra regia Mtas una cum caesareo oratore et dominis commissariis breviter duxerunt respondendum regiam Mtem nihil unquam prius habuisse pace et concordia, quaa–nempe regna et imperia conserventur, dissidiis autem dissipentur, nec praeterea Mtem regiam latere, quantum commodi et foelicitatis non solum rei publicae christianae et inclytae nationi Germanicae, sed et privatim etiam regiae Mti regnisque suis concordia allatura esset, ideoque Mtem regiam ab eo tempore, quo Germania mutuis dissidiis agitari coeperit, in hoc unum semper incubuisse et elaborasse, ut pax et concordia coiret et ut sedatis intestinis odiis pro vindicanda et amplianda Christi fide et religione arma adversus hostem communem moverentur, denique Mtem regiam praesentes rerum motus iamdudum praesentisse atque ob eam rem, cum transactis annis apud caesaream Mtem Gandavi esset, se illmum Clivensium ducem pro singulari suo affectu quo eundem prosequebatur permovisse, ut et ipse illuc venerit, non alia ratione, quam ut differentia inter caesaream Mtem et ipsum ducem ratione ducatus Geldriae amicabiliter componeretur, in quo assequendo Mtem suam nihil operae et diligentiae praetermisisse nec quominus foeliciter successerit ipso duce teste per Mtem suam stetisse–a.

Non minori propensione sciat Mtas regia sacramam caesaream Mtem pacis et concordiae studiosissimam quae res clarior sit quam ut ulla testificatione egeat. Id quod etiam illmus dominus orator caesareus ordines ipsos vel ex hoc solo luce meridiana clarius deprehendere posse existimat, quod Mtas sua pro perpetua illa et plane ingenita sua bonitate et benignitate postpositis gravissimis iniuriis a praefato duce multifariam perpessis ipsum ducem ad se Gandavi3 benigne admiserit dimiseritque et demum Ratisponam solemni citatione evocaverit [RTA JR Bd. XI, Nr. 222], quo tamen contumaciter absente et ad alia interim loca in despectum Mtis suae sub eo tempore divertente seque perpetuis Mtis suae inimicis iungente atque adeo iniurias iniuriis accumulante, Mtas sua ius sibi ad praedictum Geldriae ducatum competens coram statibus imperii plenissime deduxerit atque praefati ducis perfidam contumatiam petulantiamque pro singulari Mtis suae prudentia clementiaque patienter admodum semper tulerit dissimulaveritque, donec et quousque praememoratus dux, neglecto iuramenti ac fidelitatis sacramento et verecundiae relicto pudore, se apertissimum caesareae Mtis hostem declaraverit furibundum nempe exercitum in patria sua et per suos coactum in ditionem caesareae Mtis immittendo omniaque crudelissime diripiendo devastandoque.

Cum itaque imperii status et ordines de optimo irrefragabili et inconvincibili suae caesareae Mtis ad ducatum Geldrensem iure tam in transactis Ratisponensibus quam et praesentibus hiis quoque comitiis ita edocti sint, ut eos ad iusta sacramae caesareae Mti ferenda subsidia et acriter coercendum ducem quam pro eo intercedendum multo proniores esse deceat, cum denique res non amplius sint integrae nec in priori statu constitutae, scilicet longe aliam faciem nactae, facile sacri imperii status et ordines agnoscere possunt, an imperatoriam Mtem tot tantisque iniuriis et damnis lacessitam et provocatam se vel cognitioni vel amicabili statuum tractationi submittere conveniat, an denique verisimile sit Mtem suam consyderatis causae circumstantiis submissionem huiusmodi admissuram.

Praeterea etiam status et ordines consyderare facile posse, qua ratione regiae Mti sermae, item reginae una cum domino caesareo oratore aliisque commissariis se circa huiusmodi petitam submissionem intromittere liceat inconsulta scilicet sacratissima caesarea Mte, atque adeo parum etiam prodesse reginalem Mtem admonere de supersessione armorum rebus sic stantibus.

Quod si illmus Clivensium dux seu mandatarii eius ad cor sensumque meliorem revertentes alia iusta rationabilia et quae non contra dignitatem authoritatemque caesareae Mtis fuerint, sed hiis quidem quae nuper per caesareum oratorem reginalisque Serenitatis [= Kgn. Maria] consiliarios proposita sunt [Nr. 214] conformia media vel obtulerint vel admiserint, offert sacra regia Mtas una cum domino oratore et commissariis caesareis se illa media benigne audituros ac desuper quantum in eis fuerit tractaturos, pollicentes etiam apud sermam dominam reginam se nihil operae et diligentiae intermissuros, quo modus aliquis discedendi ab armis statuatur. Et si negotium expostulaverit se etiam pro singulari ad pacem et concordiam publicam studio sacrae imperatoriae Mti iam nunc itineri accinctae et in horas, diis bene iuvantibus, ad sacri imperii limites adventurae obviam missuros, persuadentes sibi caesaream Mtem ea ratione uti christianum, magnanimum et plane mansuetissimum imperatorem se contemplatione ordinum imperii et ad communem pacem singulari propensione ita exhibituram, ut status et ordines ipsi in hac re sicut in aliis omnibus videant suae caesareae Mtis singularem in eos benevolentiam et animum plane paternum.